بررسی وضعیت کیفی کتاب فروشی‌های مشهد در گفتگو با متخصصان حوزه‌های مختلف

خادم | شهرآرانیوز؛ محدودیت قفسه کتاب ها، سرمایه بربودن و تقاضای مشتری ازجمله عواملی است که هر کتاب فروشی را به گزینش مجبور و محدود می‌کند. این است که بخشی از نیاز مردم به کتاب در شهر مشهد که از نظر تعداد کتاب فروشی وضعیت تقریبا مناسبی دارد نیز برآورده نمی‌شود و آنان ناگزیرند برای برطرف کردن نیاز یا به تهران بروند یا به صورت اینترنتی کتاب مدنظر را تهیه کنند. البته این کمبود باتوجه به میزان استقبال و تقاضا درباره کتاب‌های ادبیات داستانی کمتر حس می‌شود و مخاطبان این کتاب‌ها چندان احساس کمبود نمی‌کنند.

اما از آنچه در گفتگو با فعالان و متخصصان رشته‌های مختلف دستگیرمان شده است، می‌شود نتیجه گرفت که میزان کمیابی کتاب رابطه‌ای مستقیم با تخصصی ترشدن آن دارد؛ هرچه تخصصی تر، نایاب تر. در این گزارش که در راستای مجموعه گزارش‌های مربوط به کتاب و فرهنگ کتاب خوانی در مشهد تهیه شده است، به سراغ افراد فعال، شاغل و متخصص در حوزه‌های مختلف رفته ایم تا دقیق‌تر از وضعیت کیفی کتاب فروشی‌های مشهد مطلع شویم. سؤال ما از آنان این بود که آیا می‌توانند نیازشان به کتاب‌های مربوط به رشته یا حوزه کاری شان را از کتاب فروشی‌های مشهد تأمین کنند؟

مسعود زارعیان، مستندساز:

مجبور می‌شوم از تهران سفارش بدهم

نه. نیاز ما در این حوزه خیلی تأمین نمی‌شود. دو کتاب فروشی داریم که عناوین کلی سینما و عمدتا کتاب‌های مرجع سینمایی را می‌آورند که احتمالا باید به دلیل مطالبه نکردن مشتریان و مخاطبان باشد. همین چند کتاب فروشی مطرحی هم که حوالی چهارراه دکترا هستند، بیشتر، کتاب‌های مرجع را دارند. یک کتاب فروشی هست که عناوین تخصصی دارد و البته جامعیت و تنوع هم ندارد. بیشتر کتاب‌هایی که ناشران سینمایی منتشر می‌کنند، به دست ما نمی‌رسد. در حوزه تخصصی و زیرشاخه سینمای مستند نیز کتاب‌های زیادی به دست مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و نشر رونق چاپ شده است که متأسفانه به دست مخاطب ما در مشهد نمی‌رسد. من در کلاس‌های متعددم وقتی می‌خواستم پیشنهاد کتاب بدهم، با مشکل روبه رو و مجبور می‌شدم از تهران سفارش بدهم.

علی حاتمی‌نژاد، نویسنده و کارگردان تئاتر:

در بهترین حالت ۵۰ درصد نیاز ما برآورده می‌شود

در حوزه تئاتر، کتاب‌ها برای من دو بخش است؛ تئوری و نمایشنامه ها. تقریبا ۵۰ درصد کتاب‌های تئوری در مشهد موجود است، ولی درصد موجودی کتاب‌های نمایشنامه در مشهد کمتر است و حدود ۳۰ درصد نمایشنامه‌ها در مشهد پیدا می‌شود. کتاب فروشی‌ها می‌روند به سمت اینکه همچنان شکسپیر بیاورند. نمایشنامه‌هایی به روز که ترجمه و چاپ می‌شود، متأسفانه خیلی در کتاب فروشی‌های مشهد نیست. چند کتاب فروشی هستند که می‌آورند، اما قفسه شان تکمیل نیست؛ بنابراین اگر بخواهم نمایشنامه‌ای تهیه کنم، یا نسخه الکترونیکی اش را از اپلیکیشن‌های فیدیبو یا طاقچه تهیه می‌کنم یا عناوینی را که وجود ندارد، به دوستانم سفارش می‌دهم که از تهران بخرند و برایم بفرستند یا از وبگاه خود انتشارات می‌خرم.

علیرضا جهانشاهی،شاعر:

هر کتابی نیاز داشتم سفارش دادم، آوردند

قاعدتا قطعی نیست که کتاب مدنظرتان را در کتاب فروشی‌های مشهد پیدا کنید، ولی من هر کتابی که لازم داشتم، اگر موجود نداشتند، سفارش که دادم برایم آورده اند؛ اما مراجعه دوم نیاز بوده است. بزرگ شدن شهر و دوری راه برخی مناطق تا چهارراه دکترا و مرکز شهر کار را دشوار می‌کند. اگر در مراجعه اول کتاب موجود باشد، لازم نیست مشتری دوبار مسیری را برود و بیاید؛ ولی عموما کتاب‌هایی را که نیاز داریم، اگر نداشته باشند، تهیه می‌کنند. درنتیجه، از کیفیت کتاب فروشی‌های مشهد در حوزه شعر رضایتی نسبی دارم.

احسان بیک زاده، روانشناس:

در مجموع وضعیت رضایت‌بخش است

طبیعتا همه عناوین کتاب‌های تخصصی روان شناسی را نمی‌توان در کتاب فروشی‌های عمومی پیدا کرد. حتی در کتاب فروشی‌های معروف مشهد هم این کتاب‌ها را پیدا نمی‌کنم. اما در پاساژ مهتاب دو کتاب فروشی هست که منابع روان شناسی دانشگاهی دارند. در حوزه کتاب‌های روان شناسی عمومی، روی هم رفته وضعیت کتاب فروشی‌های عمومی ما رضایت بخش است. البته کمبود‌هایی دارند. من نمره‌ای متوسط می‌دهم. به برخی کتاب فروشی‌ها پیشنهاد کرده ایم که از چند تحصیل کرده روان شناسی برای قفسه روان شناسی مشورت بگیرند، اما چندان استقبال نشده و مشورتی با ما نشده است. برای همین خیلی از کتاب هایمان در حوزه روان شناسی عمومی که به درد مردم می‌خورد، در کتاب فروشی‌ها نیست.

مجید فولادیان، جامعه‌سناس و استاد دانشگاه فردوسی:

کتاب‌های فنی و تخصصی در مشهد پیدا نمی‌شود

تقریبا کتاب‌هایی را که می‌خواستم در کتاب فروشی‌های مشهد پیدا کرده ام، اما کتاب‌هایی که کمی فنی یا تخصصی‌تر باشند، در مشهد پیدا نمی‌شوند. کتاب فروشی‌های مشهد بیشتر کتاب‌های عام جامعه شناسی را می‌آورند. کتاب‌هایی که مردم کمتر به آن رجوع می‌کنند، در کتاب فروشی‌ها هم کمتر پیدا می‌شود. من کتاب‌های تخصصی را که در مشهد پیدا نمی‌کنم، بیشتر به صورت اینترنتی و مقداری را هم از تهران تهیه می‌کنم.

علیرضا آزاد، استاد دانشگاه فردوسی:

۳۰ درصد نیازم را از تهران یا اینترنتی تامین می‌کنم

در حوزه فلسفه حدود ۷۰ درصد کتاب‌هایی را که نیاز داشتم، در کتاب فروشی‌های مشهد پیدا کردم. بیشتر عناوینی که پیدا نمی‌شود، کتاب‌های قدیمی‌تر هستند که معمولا از تهران یا به صورت اینترنتی از خود انتشاراتی تهیه می‌کنم. در مجموع، از وضعیت کتاب فروشی‌های مشهد راضی ام.

حمید سلطان آبادیان، عکاس:

جای خالی کتاب‌های زبان اصلی

در مشهد تا جایی که من اطلاع دارم، یک کتاب فروشی هست در ابتدای بولوار احمدآباد که کتاب‌های تخصصی هنر را می‌آورد. در زمینه کتاب‌هایی که داخل ایران چاپ می‌شود، فکر نمی‌کنم تا اینجا کتابی درباره عکاسی و مباحث مربوط به آن بوده باشد که ما می‌خواستیم و اینجا نباشد. اما در مقوله عکس، کتاب‌های خارجی را که مشکلی هم از نظر واردشدن به ایران ندارد، من از تهران تهیه می‌کنم؛ دوسه باری از نمایشگاه کتاب بوده است و چندباری هم از کتاب فروشی‌های تهران. این کتاب‌های زبان اصلی در مشهد پیدا نمی‌شود. به طورکلی کتاب‌های هنری در کتاب فروشی‌های مشهد مانند کتاب‌های ادبیات و داستانی در دسترس نیست. حتی در کتاب فروشی‌های بزرگ هم فقط یکی دو قفسه برای آن در نظر گرفته اند. به همین دلیل هم نمی‌شود همه نیاز را تأمین کرد.

محسن عبادی، خوشنویس:

وضعیت مشهد خوب است

کتاب‌های خوش نویسی معمولا به سه دسته تقسیم می‌شوند: کتاب‌های نفیس، آموزشی و پژوهشی. هر سه دسته در مشهد موجود است و کمبودی احساس نکردم. در حوزه خوش نویسی، هم عناوین خیلی زیاد است و هم مشهد قوی عمل کرده است و خیلی از جا‌های کشور کتاب‌های نایاب خوش نویسی را از مشهد تهیه می‌کنند.

محمدرضا میری، گرافیست:

۵۰ درصد کتاب‌هایی که می‌خواهم در مشهد پیدا می‌شود

درصد کمی از کتاب‌ها اینجا پیدا می‌شود. معمولا وقتی می‌خواهیم دست  بازتری برای انتخاب داشته باشیم، در تهران دنبال کتاب می‌گردیم. اینجا به صورت تخصصی خیلی کم است. تجربه من این بوده که کمتر از ۵۰ درصد کتاب‌هایی که می‌خواستیم، اینجا پیدا کردیم. معمولش این است که وقتی می‌خواهیم کتابخانه را تجهیز کنیم، راحت‌تر می‌توانیم آثار مدنظرمان را از تهران تهیه کنیم.

مهدی فیضی، اقتصاددان و استاد دانشگاه فردوسی:

با راه افتادن کتاب‌فروشی‌های تازه وضعیت بهتر شده است

چون در مشهد غیر از چند کتاب فروشی مطرح که همه می‌شناسند، خیلی کتاب فروشی درست وحسابی نداریم و همان معروف‌ها هم محدودیت جا و... دارند، خیلی از کتاب‌ها پیدا نمی‌شود یا سخت پیدا می‌شود. البته از چند سال گذشته و با راه افتادن کتاب فروشی‌های خوب، وضعیت از قبل خیلی بهتر شده است. کتاب‌های تخصصی دانشگاهی هم به سختی در مشهد پیدا می‌شود. کتاب‌های عمومی اقتصاد وضعیت بهتری دارند و خیلی کمبود احساس نکرده ام و چیزی را که نیاز داشتم، پیدا کرده ام، مگر اینکه چاپ کتاب تمام شده باشد و خود ناشر تجدید چاپ نکرده باشد. در حوزه کتاب‌های عمومی اقتصاد اگر کتابی در تهران باشد، در مشهد هم پیدا می‌شود. مشکل و کمبود در کتاب‌های تخصصی و دانشگاهی است.